MANASTIR LEPAVINA - SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA

A+ A-

“VARAŽDINSKI APOSTOL” SRPSKI PISANI SPOMENIK

Fototipsko izdanje ove knjige mitropolit Zagrebačko-ljubljanski Jovan poklonio i Narodnoj biblioteci Smederava

U Narodnoj biblioteci Smedereva nedavno je predstavljena najstarija sačuvana knjiga na ćirilici, nastala u Hrvatskoj 1454. godine. O fototipskom izdanju "Varaždinskog apostola" govorili su mitropolit Zagrebačko-ljubljanski i cele Italije Jovan (Pavlović) i profesor srednjovekovne književnosti Tomislav Jovanović. Mitropolit je primerak knjige poklonio i Narodnoj biblioteci Smedereva a zauzvrat je darovan izdanjem "Esfigmenske povelje". "Varaždinski apostol" ili praksapostol nastao je 1454. u Varaždinu, po narudžbini grofa Urliha Drugog Celjskog, a na nagovor supruge, grofice Kantakuzine (Katarine) praunuke kneza Lazara i kćerke Despota Đurđa Brankovića. U Varaždinu je 1454. prepisan Apostol, a urađena je i jedna mitra za Beogradsku mitropoliju. Smatra se da je mitru uradila i darovala Mitropoliji sama Katarina, a da je Apostola prepisao jedan od monaha koga je grofica povela sa sobom iz Srbije. Original u Beogradu Original knjige "Varaždinski apostol" čuva se u Muzeju Srpske pravoslavne crkve u Beogradu, a fototipsko izdanje objavljeno je povodom 550 godina od postojanja. To su prvi poznati, i svakako najvredniji, crkveno-umetnički eksponati Srba, nastali na teritoriji današnje Hrvatske. Taj staroslovenski jezik u srpskoj redakciji služio je od, najkasnije, 11. veka pa sve do polovine 18. veka, kada su zbog opasnosti od unijaćenja počele da se koriste ruske bogoslužbene knjige, pisane staroslovenskim jezikom u ruskoj redakciji. "Varaždinski apostol" ili praksapostol je prva ćirilična knjiga prepisana na srpskom u Hrvatskoj. Apostol se čita na svakoj liturgiji. Knjiga je pisana na hartiji, srpskim jezikom, ćirilicom. Neznani kaluđer Crvenim mastilom neznani kaluđer je zapisao tekst na starosrpskom jeziku koji u prevodu glasi: "Slava u Trojici Jedinomu Bogu, koji je dao posle početka i svršetka svakome dobrom delu koje se s njim počinje i svršava. U godini 6962. (1454) ispisa se ovaj božanstveni praksi u Varaždinu, Celjske oblasti, pri blagočestivoj gospođi kneginji Kantakuzini, kćeri despota Đurđa samodršca srpskog". Prvi deo rukopisa tog srpskog pisanog spomenika odlikuje resavski pravopis, s primesama raške ortografije, dok drugi deo ima karakteristike svetogorske redakcije. Pretpostavlja se da su "Varaždinski apostol" prepisivala trojica prepisivača. Mitropolit Jovan je prvi fototipski primerak knjige uručio patrijarhu Pavlu, a takođe poklonio i Stjepanu Mesiću kada je hrvatski predsednik posetio Srpsku pravoslavnu gimnaziju u Zagrebu koja nosi ime Kantakuzina-Katarina Branković.

Vesti, 18.03.1006.

A+ A-