MANASTIR LEPAVINA - SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA

Jedno od najinteresantnijih istraživanja asocijacija koja se bave paranormalnim jeste ono da li postoji život poslije smrti? “Duhovi” se smatraju dušama umrlih, vezanim da lutaju zemljom. Bezbroj priča i izvještaja o duhovima daju nam različite okolnosti i opise u vezi vjerovanja u život poslije smrti. Nauka i filozofija su korišteni da istraže paranormalni fenomen „duhova“ u jednom ili drugom obliku. Tokom 18. stoljeća filozof i empirista, Dejvid Hjum, istraživao je pitanje koje se tiče život poslije smrti u jednom od svojih eseja. Uporni skeptik Hjum je vjerovao da „Ništa na ovom svijetu nije vječno, svaka stvar koja je naizgled trajna zapravo se kontinuirano mijenja i kreće, a sam svijet ima simptome slabosti i raspada“. Hjum je primijenio ovakav stav u odnosu na vjerovanje duše i života poslije smrti. Iako daleko od odgovora na pitanje koje tiče zagrobnog života, postoje drugi primjeri koji ne odbacuju mogućnost zagrobnog života tako lako. Poznati psiholog Karl Jung je takođe istraživao pitanje koje se tiče života poslije smrti. Jung je vjerovao da „Svi snovi ljudi koji se suočavaju sa smrću ukazaju na to da nesvjesno, to jeste, svijet našeg instinkta, pripremaju našu svijest ne za apsolutni kraj već za potpunu preobrazbu i neku vrstu nastavka procesa života koji je, međutim, nezamisliv našoj svakodnevnoj svijesti.“ Ovi primjeri daju osjećaj koliki je bio značaj filozofije a koji se nastavlja u nauci. Nažalost, mnogi istraživači paranormalnog pokušavaju da primijene nauku u svojim pitanjima, veoma malo uzimajući u obzir filozofske implikacije. Usljed prirode takvog pitanja, bogoslovska razmatranja su podjednako važna, iako manje značajna u umovima većine istražitelja paranormalnog. Kada se uzme u obzir religija ili duhovnost od strane većine istražitelja paranormalnog, onda je karakteristično da se radi o nehrišćanskom gledištu. 

 

Besmrtna duša je možda jedna od najvažnijih tema koji širi fenomen paranormalnog danas. Prirodno, kada nauku i tehnologiju koriste istražitelji paranormalnog, ono što se javlja su teorije paranormalnog koje pokušavaju da istraže i odgovore na nepoznato. Jedna takva teorija paranormalnog koja je postala popularna je ta da su „duhovi“ sastavljeni od energije, i to od nepoznate vrste elektromagnetne energije. Tehnologija koju koriste istražitelji paranormalnog – EMF, audio zapisi za EVP, itd. – naizgled podržava ideju da su „duhovi“ elektromagnetna energija u ovom ili onom obliku. Teorija paranormalnog takođe uključuje i druge naučne oblasti u pokušaju da dokaže elektromagnetnu prirodu „duhova“. Mnogi istražitelji paranormalnog su se okrenuli fizici, kao što je Prvi princip termodinamike, kako bi proširili elektromagnetnu teoriju „duhova“. 

 

PRVI PRINCIP TERMODINAMIKE – Energija ne može biti stvorena niti uništena već promijenjena iz jednog oblika energije u drugi. 

 

Pretpostavka teorije paranormalnog u vezi „duhova“ jeste da ljudsko tijelo sadrži energiju i nakon smrti ova energija se mijenja iz jednog stanja u drugo – Prvi princip termodinamike. Kao podrška ovome, dodatne naučne oblasti su uključene da podrže elektormagnetsku prirodu „duhova“. Među različitim naukama koje su uključene tu su bioelektricitet i neuronauka. Kratko objašnjenje ove druge dvije naučne oblasti će isto tako pomoći da se objasni teorija paranormalnog u vezi elektromagnetizma i „duhova“. Bioelektricitet ispituje električni potencijal koji živa bića proizvode, a to uključuje i ljudska bića. Oblast neuronauke je interdisciplinarna nauka koja uključuje biologiju, hemiju, medicinu, psihologiju, itd. i bavi se proučavanjem nervnog sistema. Bioelektricitet i neuronauka su blisko povezani. 

 

Energija identifikovana u ljudskom tijelu, prema naukama koje primjenjuju istražitelji paranormalnog, su neuroni. Neuroni su električno nadražljive ćelije koje obrađuju i prenose infromacije putem električnih i hemijskih signala. Oni su srž nervnog sistema. Identifikovani kao energija, čini se da Prvi princip termodinamike podržava ideju da se energija mijenja iz jednog stanja u drugo nakon smrti. Drugim riječima, nauka pruža objašnjenje paranormalne teorije elektromagnetizma i „duhova“. Ili možda ne? 

 

Postoje problemi sa ovom teorije paranormalnog u objašnejnju prirode „duhova“. U cilju istraživanja ovih problema postoje određena pitanja na koja se mora odgovoriti. Pošto je navedena tema ovakve teorije spada u istraživanje postojanja zagrobnog života, onda postaje neophodno uporediti je sa onim što uče sveti oci Crkve u vezi sa teorijama paranormalnog. Zašto se ovdje sveti oci sa opravdanjem koriste kako bi se ispitala teorija paranormalnog, najvećim dijelom leži u tome što teorija paranormalnog u vezi „duhova“ počiva na vjerskim uvjerenjima u vezi duše i zagrobnog života. Stoga su filozofska i teološka razmatranja koja pripadaju crkvenim ocima vjerodostojna. Upoređujući učenja crkvenih otaca sa naukama koje se koriste u teoriji paranormalnog po pitanju „duhova“ i njihove elektromagnetske prirode, mnogi previde da će ta saznanja omogućiti ljudima da još ponovo razmisle o onome što misle da znaju o zagrobnom životu. 

 

Ako ljudsko tijelo sadrži energiju u obliku neurona, postaje neophodno istražiti neuronauku. Radi sažetosti, ova nauka će samo biti istražena u odnosu na teoriju paranormalnog u vezi „duhova“. Postoje procjene koje navode da ljudski mozak ima milijarde neurona. Ove ćelije rade na veoma složen način, prenoseći elektronske signale za različite funkcije u mozgu i tijelu – nervni sistem. Ovo bi značilo da teorija paranormalnog opisuje ljudsku dušu kao složenu i višećelijsku distribuciju energije. U djelu „O duši“ Sv. Grigorija Čudotvorca postoji dio koji opisuje dušu na veoma praktičan način i ne pronalati nikakve sličnosti sa teorijom paranormalnog: “Duša je jednostavna, najbolja od svega, na osnovu svih tih činjenica na osnovu kojih je dokazana njena bestjelesnost. Jer, ako to nije tijelo, a svako je tijelo jedinjenje, a ono od čega je sastavljena su dijelovi, samim tim složeni, dok je sa druge strane duša jednostavna; jer je ona u isto vrijeme nespojena i nedjeljiva (nije sačinjena iz dijelova).” Ovdje Sv. Grigorije Čudotvorac opisuje dušu jedinstvene prirode koja je nedjeljiva. On nije usamljen sa ovakvim objašnjenjima. Tertulijan je još jedan sveti otac Crkve koji je u svojoj „Raspravi o duši“ objasnio: „Biti tako jedinstven, jednostavan i u potpunosti sadržan u sebi jednako je nemogućnosti da je sastavljen iz spoljnih sastojaka.“ Još jednom je opisana jedinstvena i nedjeljiva priroda duše. Duša je jednostavna i jedinstvena suština i nije nešto što je djeljivo i što se sastoji od milijarde ćelija. Još jednom, teorija paranormalnog navodi da se ljudsko tijelo sadrži energiju za koju se smatra da je duša, i da se ta energija u krajnjoj liniji sastoji iz milijarde neurona od kojih svaki sadrži svoj vlastiti elektronski signal. Ako ovi neuroni predstavljaju prirodu duše to znači da je duša – kao energija – djeljiva. To se suprotstavlja učenju svetih otaca Crkve. Sa druge strane, ljudsko biće se sastoji iz materijalne i nematerijalne prirode – tijela i duše.  Neuroni su ćelije koje pripadaju tjelesnom dijelu a ne duši. Neki će reći da duša djeluje preko nervnog sistema. Ovaj argument, međutim, zanemaruje učenje Crkve koja vjeruje da postupci tijela mogu zaprljati dušu a samim tim da tijelo čini djela protiv duše. Drugim riječima, jedno utiče na drugo čime se otkriva da tijelo i duša nisu ista stvar. Čak i istražitelji paranormalnog koji odbacuju ovaj argument jer pripada Crkvi ne mogu da zanemare njihovo vlastito vjerovanje koje otkriva okolnosti ili uzorke za duhove ili posjednuta mjesta. Ovo uključuje fizičke događaje koji utiču na dušu, kao što je uvjerenje da žrtve ubistva postaju nemirni duhovi. U svakom slučaju, problemi sa teorijom paranormalnog u vezi „duhova“ i elektromagnetizma nisu ograničeni na neuronauku. 

 

Vraćajući se na Prvi princip termodinamike, podrazumijeva se da energija ne može biti uništena ili stvorena. Ako je duša energija, kao što je pretpostavljeno u teoriji paranormalnog, to bi značilo da duša nije nešto što je stvoreno. Opet, sveti oci Crkve nude opise duše koji navode nešto suprotno teoriji paranormalnog. U djelu Sv. Grigorija Niskog „O duši i vaskrsenju“: „Duša je stvorena suština.“ Tertulijan takođe izražava sljedeće uvjerenje o duši: „Duša obitava u dahu Božijem...“ (Traktat o duši). Čak i Nikejski simvol vjere ukazuje na stvaranje svega vidljivog i nevidljivog, a to uključuje i dušu. Ako energija ne može biti stvorena, kao što kaže Prvi princip termodinamike, to bi značilo da ljudska duša nije energija koju nauka prepoznaje, ili naročito u skladu sa svojom stvorenom prirodom kroz Boga. Naravno, filozofska i teološka razmatranja u odnosu na „duhove“ iz teorije paranormalnog  ne rješava vjerovanja koja imaju pojedinaci – naročito istražitelji paranormalnog koji naginju prema mnogim nehrišćanskim vjerovanjima i praksama. Uprkos tome, sljedeći niz problema leži u tehnologiji koja se koristi da podrži paranormalnu teoriju „duhova“ i  elektromagnetizam. 

 

EMP (Elektromagnetno polje)-metar vrši mjerenje različitih polja energije u zavisnosti od vrste mjerenja koja se koristi. Elektromagnentna polja koja mogu biti izmjerena takvim EMP-metrima su naizmjenična i jednosmjerna struja. Imajući u vidu sve prethodno istražene nauke, problem predstavlja sam EMP-metar koji se koristi za otkrivanje „duhova“. S obzirom na to da se EMP-metar koristi za otkrivanje „duhova“ to bi konačno značilo da se bioelektrična energija sadržana u ljudskom tijelu mijenja iz jednog oblika u drugi nakon smrti. Ukoliko je EMP-metar napravljen da mjeri naizmjenični i jednosmjerni elektromagnetizam,  to bi značilo da je promjena energije nakon smrti naizmjenična ili jednosmjerna energija. Ovo je problematično iz razloga što druge tehnologije koje se upotrebljavaju za otkrivanje „duhova“ koriste druga polja elektromagnetizma. 

 

Elektromagnetni spektar uključuje infracrveno i ultraljubičasto zračenje, te se različite kamere koje su napravljene da uhvate takvu svjetlosnu energiju takođe koriste da podrže teoriju paranormalnog o „duhovima“ i elektromagnetizmu. Infracrvena sočiva i puni spektar kamera trebali su da uhvate energiju „duhova“. Upoređujući infracrveno i ultraljubičasto zračenje sa onim kako EMP-metar mjeri naizmjenična i jednosmjerna magnetna polja, infracrvena i ultraljubičasta energija je u sukobu sa vrstom elektromagnetne energije od kojih se smatra da se „duhovi“ sastoje. Različite tehnologije koje koriste udruženja paranormalnog da izmjere različite vrste energije nisu usklađene jedna sa drugom. Ponekad te tehnološke nedosljednosti se ignorišu i vode istražitelje paranormalnog u zablude o naučnim teorijama koje koriste. 

 

Mnogi istražitelji paranormalnog namjerno ignorišu svetootačka učenja Crkve i radije žele da izjednače različite naučne teorije sa svojim vlastitim uvjerenjima posuđenim iz raznih nehrišćanskih izvora: moderni spiritualizam, novo doba, i druge okultne nauke. Naposlijetku, vjerovanje da „duhovi“ predstavljaju duše umrlih ljudi najviše se istražuje kroz religije koje ne pripadaju Hrišćanstvu. Filozofska i teološka razmatranja koja pripadaju Hrišćanstvu su ili prihvaćena ili odbijena. Ako su prihvaćena onda ona može pomoći ljudima da shvate i prepoznaju da je savremena nauka primijenjena u oblasti fenomena paranormalnog pogrešna. Umjesto toga, ono što je prihvaćeno kao „nauka“ u okviru teorija paranormalnog je zapravo pseudo-nauka koja ignoriše spoj nauke i filozofije. Jednostavno upotrebljavanje naučnih teorija i njihova primjena na fenomen paranormalnog ne čini uvijek teorije paranormalnog ispravnim. Ono što počiva u osnovi većine teorija paranormalnog su lična uvjerenja izvučena iz nehrišćanskih izvora duhovnosti. Nauke koje su primijenjene u teorijama paranormalnog su previše uopštene i površno prikrivaju osnovne premise bilo kog argumenta koji uključuje vjerovanje o zagrobnom životu. 

 

Prevod sa englskog mr Dragana Radulović

08.02.2016.